Brak strategii dla przemysłu stoczniowego, która mogłaby umożliwić trwałą rentowność stoczni, brak stałego finansowania oraz zła sytuacja finansowa stoczni świadczą o złym nadzorze Skarbu Państwa nad spółkami stoczniowymi - ocenia Najwyższa Izba Kontroli po przeprowadzeniu kontroli w zakładach podległych państwu. W Trójmieście skontrolowano podmioty z Grupy Przemysłowej Baltic oraz PGZ Stocznię Wojenną.
Celem kontroli było udzielenie odpowiedzi na pytanie: czy nadzór nad spółkami stoczniowymi sprawowany był prawidłowo i skutecznie? NIK przeprowadziła kontrolę w trzech spółkach z udziałem Skarbu Państwa, w których portfelu znajdowały się podmioty stoczniowe tj. w:
- Agencji Rozwoju Przemysłu SA - nadzór nad Grupą Przemysłową Baltic,
- Polskiej Grupie Zbrojeniowej SA - nadzór nad PGZ Stocznią Wojenną
- Funduszu Rozwoju Spółek SA - nadzór nad Stocznią Szczecińską Wulkan oraz Morską Stocznią Remontową Stocznią Gryfia SA.
- Dwie spółki były nierentowne w całym kontrolowanym okresie (2019-2021), a kolejna odnotowywała straty netto, począwszy od 2020 r. Wprawdzie jedna stocznia zrealizowała zysk netto w 2021 r., jednak nie wynikało to z jej zaradności w sferze produkcyjnej, tylko było efektem uzyskania wpływów ze sprzedaży majątku. Skumulowane straty stoczni objętych skonsolidowanymi sprawozdaniami finansowymi grup kapitałowych kontrolowanych spółek Skarbu Państwa zwiększały się z roku na rok i na koniec 2021 r. wyniosły (-)1,2 mld złotych (łącznie z wynikiem za ten rok) - poinformowała NIK w komunikacie pokontrolnym.
Jak wynika z raportu NIK, nadzór co do zasady prawidłowy, ale bez doświadczenia w branży. Kwalifikacje kandydatów na członków rad nadzorczych stoczni odpowiadały wymogom określonym w ustawie o zasadach zarządzania mieniem. Legitymowali się oni wieloletnią praktyką zawodową, w tym niejednokrotnie w nadzorze korporacyjnym, jednak aż 94,3 proc. z nich nie posiadało doświadczenia w branży stoczniowej. Kontrolowane spółki dominujące wskazywały, iż doświadczenie takie nie ma kluczowego znaczenia z perspektywy działania spółki i realizacji jej strategii oraz że kandydaci byli weryfikowani w szczególności z zakresu finansów przedsiębiorstw, ekonomii i zarządzania, prawa i nadzoru właścicielskiego, bowiem kwalifikacje te są wymagane do pełnienia obowiązków członka organu nadzorczego.
Wyniki finansowe osiągane przez cztery spółki stoczniowe miały wpływ na sytuację finansowo-ekonomiczną (pogłębiając straty bądź pomniejszając zyski) grup kapitałowych kontrolowanych spółek Skarbu Państwa. Straty netto odnotowały trzy stocznie (Grupa Przemysłowa Baltic i PGZ Stocznia Wojenna w całym okresie objętym kontrolą, Stocznia Szczecińska Wulkan od 2020 r.), a zysk (od 2021 r.) jedna spółka - Morska Stocznia Remontowa Gryfia SA.
Należy jednak zauważyć, iż odzyskanie rentowności w Stoczni Gryfia oraz odnotowanie straty netto w Stoczni Wojennej na poziomie (-)20,4 mln zł nie było wynikiem generowania zysków z działalności produkcyjnej, tylko głównie uzyskania wpływów ze sprzedaży majątku.
W dwóch spółkach (Stoczni Wojennej i Stoczni Gryfia) z uwagi na trudności z utrzymaniem płynności finansowej uzasadnione było opracowanie i wdrożenie programów naprawczych.
Nie bez znaczenia pozostaje poziom skumulowanych strat stoczni objętych skonsolidowanymi sprawozdaniami finansowymi grup kapitałowych, na czele których stały kontrolowane spółki Skarbu Państwa, który na koniec 2021 r. (łącznie z wynikiem za ten rok) wyniósł w jednej grupie kapitałowej niemal (-)0,1 mld zł, a w innej przekroczył poziom (-)1,1 mld zł.
W Energomontażu boją się likwidacji firmy. Nowa spółka przejmie zadania EPG?
- Podmioty uprawnione do wykonywania praw z akcji należących do Skarbu Państwa nie formułowały konkretnych zadań wobec nadzorowanych spółek przemysłu stoczniowego, pomimo że jest on uznawany za kluczową gałąź gospodarki i wpływa na rozwój innych gałęzi gospodarki. W badanym okresie nie opracowano strategii dla przemysłu stoczniowego, mogącej w konsekwencji umożliwiać budowę trwałej rentowności stoczni. Wyniki finansowe spółek stoczniowych dowodzą, że dokument strategiczny rządu, w którym odniesiono się do tej dziedziny gospodarki, czyli Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektywą do 2030 r.), nie spełniał takiej roli - poinformowano w komunikacie pokontrolnym.
Stocznie realizowały natomiast istotne projekty, w które zaangażowano pośrednio znaczne środki Skarbu Państwa.
W Agencji Rozwoju Przemysłu jest to projekt "Baltic". W 2018 r. Agencja odkupiła 81,05 proc. akcji Stoczni Gdańsk raz 50 proc. udziałów GSG Towers, stając się stuprocentowym właścicielem tych spółek. Koncepcja projektu ewoluowała docelowo w kierunku Grupy Przemysłowej Baltic (GPB). Jest to holding, w którym działają trzy firmy, tj. Baltic Operator, Stocznia Gdańska i Energomontaż-Północ. Przedmiotem ich działalności jest produkcja konstrukcji stalowych dla energetyki wiatrowej, projektów offshore i onshore oraz przemysłu okrętowego. Przyjęty w projekcie "Baltic" model finansowy zakłada, iż GPB będzie generowała zyski od 2023 r.
Stocznia Wojenna stawia nowe hale produkcyjne
W PGZ jest to projekt "Zwiększenie zdolności produkcyjnych i remontowych Polskiej Grupy Zbrojeniowej SA oraz spółek zależnych w celu utrzymania potencjału krajowego przemysłu obronnego w zakresie realizacji zadań Modernizacji Technicznej Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej". W 2016 r. PGZ zawarła ze Skarbem Państwa umowę w sprawie udzielenia jej wsparcia niebędącego
pomocą publiczną m.in. na nabycie przedsiębiorstwa Stoczni Marynarki Wojennej w upadłości likwidacyjnej oraz modernizację jego infrastruktury na potrzeby realizacji kontraktów na rzecz Marynarki Wojennej RP. W celu realizacji projektu PGZ utworzyła spółkę celową - PGZ Stocznię Wojenną, która kontynuuje działalność stoczniową na bazie przedsiębiorstwa nabytego w 2017 r.
Była kontrola, muszą być też wnioski. W związku z wynikami kontroli NIK zwróciła się do prezesa Rady Ministrów o opracowanie rządowej strategii dedykowanej dla przemysłu stoczniowego, mogącej spełniać rolę referencyjną dla działań na rzecz rozwoju tej branży, a w konsekwencji umożliwiać budowę trwałej rentowności stoczni oraz objęcie szczególnym nadzorem projektów realizowanych przez stocznie, głównie z uwagi na utrzymujące się niekorzystne wyniki finansowe tych spółek i znaczącą wysokość środków finansowych zaangażowanych w realizację tych przedsięwzięć.
Produkcja i remonty statków to branża, która od kilku lat zapewnia bezpośrednie zatrudnienie na poziomie ok. 37 tys. osób, a ponieważ każdy stoczniowiec generuje od pięciu do siedmiu innych miejsc pracy, to utrzymanie w dobrej kondycji przemysłu okrętowego ma istotne znaczenie nie tylko dla lokalnego rynku pracy. W latach 2015-2020 podmioty zależne od Skarbu Państwa wygenerowały średnio ok. 8 proc. całości przychodów przemysłu stoczniowego w Polsce. Począwszy od 2018 r. udział ten systematycznie maleje na rzecz firm prywatnych lub zdominowanych przez kapitał prywatny.
W Energomontażu boją się likwidacji firmy. Nowa spółka przejmie zadania EPG?
Stocznia Wojenna stawia nowe hale produkcyjne
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
