• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

99 lat temu powstał Klub Sportowy Gedania. IPN upamiętni przedwojennych działaczy

Rafał Borowski
15 września 2021 (artykuł sprzed 2 lat) 
Zdjęcie z działalności Gedanii w okresie międzywojennym. W tle widoczne bloki przy ul. Kościuszki we Wrzeszczu. Zdjęcie z działalności Gedanii w okresie międzywojennym. W tle widoczne bloki przy ul. Kościuszki we Wrzeszczu.

W środę, 15 września, przypada 99. rocznica powstania Klubu Sportowego Gedania. Był on jednym z filarów polskości w zdominowanym przez Niemców Wolnym Mieście Gdańsku. Lokalny oddział IPN-u w godzinach przedpołudniowych organizuje uroczystości, które upamiętnią jego przedwojennych działaczy.



Czy znasz historię klubu Gedania?

Klub Sportowy Gedania został oficjalnie założony przez gdańskich Polaków 15 września 1922 r. W pierwszych miesiącach działalności, jego zarząd zbierał się w nieistniejącym obecnie hotelu Continential u zbiegu ulic Podwale Grodzkie i Elżbietańskiej. W 1923 r. wybudowano na Biskupiej Górce prowizoryczne boisko.

Siedziba z prawdziwego zdarzenia była gotowa dopiero w 1929 r. W tym roku oddano do użytku pierwsze obiekty sportowe u zbiegu ulic Kościuszki i Legionów we Wrzeszczu, które wzniesiono na terenie dawnego placu ćwiczeń armii Cesarstwa Niemieckiego.

Czytaj również: Jak Gedania strach wśród Niemców budziła

Ostatecznie, wybudowano tam dwa boiska piłkarskie z sześciotorową bieżnią, dwa korty tenisowe oraz strzelnicę. Z początku Gedania była klubem jednosekcyjnym, grano tu wyłącznie w piłkę nożną. W kolejnych latach utworzono kolejne sekcje: lekkoatletyczną, strzelecką, tenisa ziemnego, bokserską, motocyklową, piłki ręcznej mężczyzn, hokeja na lodzie, piłki ręcznej kobiet, tenisa stołowego i kolarską.

Drużyna bokserska Gedanii na zdjęciu z 1933 r. Drużyna bokserska Gedanii na zdjęciu z 1933 r.

Jedno z najważniejszych miejsc Polonii



Na kartach przedwojennej historii Gedanii nie brakowało sukcesów. W sezonie 1931/1932 jej piłkarze zdobyli mistrzostwo okręgu Wolnego Miasta Gdańska. W 1930 r. motocyklista Władysław Pianowski zdobył tytuł mistrza Polski. Kilku pięściarzy wywalczyło wicemistrzostwo naszego kraju, np. Jan Bianga w 1930 r.

Czytaj więcej: Historia przedwojennego pięściarza

Jednak to nie sukcesy w poszczególnych dyscyplinach świadczyły o wyjątkowości Gedanii. Funkcjonujący we Wrzeszczu klub był bowiem jednym z filarów polskości w zdominowanym przez Niemców Wolnym Mieście Gdańsku. Jak opisywali dawni członkowie, klub zrzeszał całe rodziny gdańskich Polaków, które były mu oddane na dobre i na złe. Był jednym z niewielu miejsc, gdzie mogli bez skrępowania manifestować swój patriotyzm i za pomocą sportu krzewić go w kolejnych pokoleniach.

Czytaj więcej: Wspomnienia przedwojennych Polaków z Gdańska

Mecz piłkarski Warszawianka vs Gedania, który został rozegrany 3 kwietnia 1939 r. Spotkanie zakończyło się wynikiem 1:3. Piłka w siatce gdańskiego bramkarza Klemensa Borusa (1913-1942). Mecz piłkarski Warszawianka vs Gedania, który został rozegrany 3 kwietnia 1939 r. Spotkanie zakończyło się wynikiem 1:3. Piłka w siatce gdańskiego bramkarza Klemensa Borusa (1913-1942).

75 gedanistów zginęło w czasie wojny



Wraz z wybuchem II wojny światowej klub został zmuszony przez Niemców zakończyć działalność. Niestety, aż 75 członków Gedanii nie przeżyło wojny. Wśród nich znaleźli się m.in. prezes i dwaj wiceprezesi, którzy zostali rozstrzelani wkrótce po włączeniu Gdańska w granice hitlerowskich Rzeszy.

Czytaj więcej: Polowanie na Polaków we wrześniu 1939 r.

Wielu zawodników zostało zesłanych do obozów koncentracyjnych, z których nigdy nie wrócili. Warto również wspomnieć, że pierwszym poległym na Westerplatte polskim żołnierzem był st. sierż. Wojciech Najsarek, który także był wcześniej zawodnikiem polskiego klubu.

17 września 1972 r. Odsłonięcie tablicy upamiętniającej członków klubu sportowego Gedania, którzy zginęli w czasie II wojny światowej. Tablicę odsłonięto w roku 50-lecia klubu. 17 września 1972 r. Odsłonięcie tablicy upamiętniającej członków klubu sportowego Gedania, którzy zginęli w czasie II wojny światowej. Tablicę odsłonięto w roku 50-lecia klubu.

Najpierw msza św., potem złożenie kwiatów



W środowe przedpołudnie, gdański oddział Instytutu Pamięci Narodowej organizuje uroczystości upamiętniające rocznicę powstania Gedanii. O godz. 10 rozpocznie się msza św. w kościele św. Stanisława przy al. Legionów 13, zaś po jej zakończeniu, o godz. 11, nastąpi złożenie kwiatów pod pomnikiem Pamięci Członków Gedanii przy ul. Kościuszki 49.

- Zapraszamy wszystkich chętnych na uroczystości 99. rocznicy powstania KS Gedania. Przed II wojną światową członkowie klubu krzewili postawy zamiłowania do sportu, przede wszystkim do piłki nożnej, a także patriotyczne - zachowania polskości w obcym, w często wrogim otoczeniu. Kilkudziesięciu z nich zginęło z rąk niemieckich w czasie wojny - czytamy w zaproszeniu Instytutu Pamięci Narodowej.
Wybór wspomnianego kościoła nie był przypadkowy. Znajdująca się tuż obok historycznej siedziby klubu świątynia była jednym z dwóch polskich kościołów katolickich w Wolnym Mieście Gdańsku - obok otwartego w 1932 r. kościoła Chrystusa Króla przy ul. Rogaczewskiego 55 - do którego uczęszczało zresztą wielu członków Gedanii.

Post scriptum



Gedania została reaktywowana 16 maja 1945 r. Teren obiektów sportowych przy al. Legionów odzyskała 8 września 1957 r. W 2009 r. został on sprzedany przez zarząd klubu deweloperowi Robyg pod budownictwo mieszkaniowe.

Jednak w 2020 r. władze miasta wstrzymały pozwolenie na budowę. Ostatni artykuł na temat kontrowersji wokół tej inwestycji opublikowaliśmy w listopadzie ubiegłego roku.

Czytaj więcej: Teren po Gedanii. Deweloper stracił pozwolenie na budowę

Głodnym wiedzy o historii klubu polecamy przeczytać książkę "KS Gedania - klub gdańskich Polaków (1922-1953)", autorstwa prof. Janusza Trupindy, która trafiła do księgarni w 2015 r.

Wydarzenia

99. rocznica powstania K. S. Gedania

uroczystość oficjalna

Opinie wybrane

Wszystkie opinie (131)

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najbliższy mecz Gedanii

96% GEDANIA 1922 Gdańsk
2% REMIS
2% Wikęd Luzino

Tabela

Piłka nożna - III liga
Drużyny M Z R P Bramki Pkt.
1 Świt Skolwin 21 16 4 1 43:10 52
2 Elana Toruń 21 12 5 4 34:16 41
3 Zawisza Bydgoszcz 21 11 4 6 45:22 37
4 Vineta Wolin 20 11 3 6 30:31 36
5 Pogoń II Szczecin 21 11 2 8 51:37 35
6 Unia Swarzędz 21 10 4 7 38:33 34
7 Polonia Środa Wielkopolska 21 10 4 7 36:34 34
8 Cartusia Kartuzy 21 9 6 6 44:26 33
9 Pogoń Nowe Skalmierzyce 21 9 5 7 35:30 32
10 Sokół Kleczew 21 9 4 8 38:37 31
11 Gedania Gdańsk 21 10 1 10 38:38 31
12 Błękitni Stargard 21 9 3 9 38:39 30
13 Noteć Czarnków 20 9 2 9 45:39 29
14 Flota Świnoujście 21 7 2 12 25:39 23
15 Stolem Gniewino 20 5 4 11 20:39 19
16 Wikęd Luzino 21 4 1 16 28:56 13
17 KP Starogard Gdański 21 2 5 14 27:60 11
18 Unia Solec Kujawski 20 3 1 16 27:56 10
Rozegrane zostaną 34. kolejki, w których każdy zagra z każdym mecz i rewanż. Najlepsza drużyna awansuje do II ligi. Trzy ostatnie drużyny zostaną zdegradowane do IV ligi. Liczba spadkowiczów może zostać powiększona o tyle drużyn z województw: pomorskiego, zachodniopomorskiego, wielkopolskiego i kujawsko-pomorskiego, ile spadnie z II ligi.

Wyniki 21 kolejki

  • Noteć Czarnków - GEDANIA 1922 GDAŃSK 1:2 (0:0)
  • Cartusia Kartuzy - Stolem Gniewino 1:0 (1:0)
  • Unia Swarzędz - Błękitni Stargard 3:0 (1:0)
  • Flota Świnoujście - Zawisza Bydgoszcz 0:3 (0:2)
  • Unia Solec Kujawski - Vineta Wolin 0:1 (0:0)
  • Elana Toruń - Polonia Środa Wielkopolska
  • Wikęd Luzino - Świt Skolwin 0:1 (0:0)
  • KP Starogard Gdański - Sokół Kleczew 0:3 (0:0)
  • Pogoń II Szczecin - Pogoń Nowe Skalmierzyce 2:0 (1:0)

Ostatnie wyniki Gedanii

16 marca 2024, godz. 14:00
38% Noteć Czarnków
27% REMIS
35% GEDANIA 1922 Gdańsk
9 marca 2024, godz. 14:00
38% Sokół Kleczew
13% REMIS
49% GEDANIA 1922 Gdańsk

Trójmiejskie drużyny

Relacje LIVE

Najczęściej czytane